Wie de geschiedenis niet kent begrijpt heden noch toekomst
Even iets over mezelf:
Ik heb in mijn jeugd geroeid en gezeild bij “de Maas”, daarna geroeid en gecoacht bij Laga en zeilles gegeven op de Brielse Zeilschool. In 1974 begon ik bij Hoogovens en ging dus roeien (en later ook zeilen) bij “Het Spaarne”. In 1985 vierden we het eeuwfeest met een prachtige revue in de Haarlemse Stadsschouwburg. Toen speelde ik trompet in de orkestbak. Heel leuk! De composities van de liedjes waren zelfgemaakt door Peter Maissan en gebaseerd op de melodie van het Spaarnelied. In 2010 werd uitgebreid het 125-jarig bestaan gevierd. Toen is besloten de geschiedenis vast te leggen op een DVD. Alles daarvan staat nu op de website. Daarvoor heb ik talloze uren doorgebracht op het Noord-Hollands Archief in de Janskerk en bij Beeld & Geluid in Hilversum. Daarom heb ik ontstellend veel gegevens en foto’s van onze historie. Nu zit ik dan ook in de Commissie Historie en Archief van onze vereniging. Die hebben gevraagd of ik regelmatig een stukje geschiedenis wil beschrijven. Hierbij de eerste bijdrage. We beginnen met onze clubhuizen.
Deel 1. Onze clubhuizen
Ons eerste clubhuis was een gebouwtje aan de oever van het Spaarne, iets ten noorden van de molen de Adriaan. Het werd gehuurd van de heer Stoel, wiens nazaten de bekende makelaardij in Bloemendaal hadden. Die lag aan het Spaarneoog. Dat is nu de Kelderwindkade. Zie Figuur 1. Toevallig vond Carel Wilbrenninck in 1985 (100 jaar later dus) nog restanten hiervan. Zie Figuur 2
Figuur 1: Eerste clubhuis 1885-1890
Figuur 2: Restanten eerste clubhuis in 1985
In 1890 werd de huur opgezegd en naar een ander schuitenhuis gezocht. Toen konden ze het oude drijvende schuitenhuis van Nereus overnemen. Die kwam aan de overkant te liggen aan de Friesche Varkenmarkt vlak bij de spoorbrug. Zie Figuur 3. In 1908 werd begonnen aan de bouw van een vast schuitenhuis op die plek. Toen heeft het schuitenhuis tijdelijk ten noorden van de spoorbrug gelegen. Die foto vond ik bij toeval. Die foto werd gemaakt t.g.v een fietstocht voor het 25-jarig jubileum van de ANWB. Zie Figuur 4.
Figuur 3 Drijvend Schuitenhuis
Figuur 4 schuitenhuis ten noorden van spoorbrug
In 1909 werd dan eindelijk een vast clubhuis gebouwd. Om aan geld te komen werden net als vorig jaar hier obligaties uitgegeven. 160 stuks à f. 100,=. De officiële opening werd gedaan door de burgemeester van Haarlem. Zie Figuur 5. Daarna een groot feest met revues en sketches. Er is een prachtige foto van het bestuur van toen met daarin Jhr.Mr. J.H. van Lennep van de bekende schrijvers en burgemeesters familie en de toekomstige vliegtuigbouwer Anthony Fokker, die als 19-jarige jongen werd gekozen door de leden. Zie Figuur 6
Figuur 5 Nieuw Clubgebouw 1909
Figuur 6 Bestuur 1909. Staand vlnr Anthony Fokker, Ludwig Weglau, Frits Cremer, zittend Jhr.Mr.J.H. van Lennep pmr, J. de Breuk Lzn vz, B.W. de Kanter secr.
In de loop van 1923 worden plannen gemaakt voor de verbouwing van het bestaande club gebouw aan de Friesche Varkenmarkt. Die plannen worden steeds weer gewijzigd. In het bestuur is men het onderling niet eens over deze kwestie. Een aantal bestuursleden stapt op. Wel of geen nieuwe herenkleedkamer bouwen? Nieuwe werriebergplaats? Kortom, genoeg redenen om de discussies heel hoog te laten oplopen. Na rijp beraad wordt besloten geen verdere lapmiddelen meer uit te voeren aan het bestaande gebouw. Het wordt steeds duidelijker dat het clubgebouw aan de Friesche Varkenmarkt lllét meer beantwoordt aan het doel. Het ledental is gestegen. Eén van de belangrijkste argumenten om te gaan verhuizen is de ligging. Aan de ene kant de spoorbrug over het Spaarne en aan de andere kant de vele beurtschippers, die aan de Friesche Varkenmarkt afmeren. Ook de boten van rederij Bus leveren veel moeilijkheden en soms ook schades op.
Men is van mening, dat naar een rustiger plek uitgekeken moet worden. Eerst wordt in Haarlem rondgekeken, maar daar wordt niets geschikts gevonden. Alles is te duur en ver boven hetgeen de clubkas kan bekostigen. In Heemstede echter weet men beslag te leggen op het stuk grond, waar nu ons clubgebouw is gevestigd. De Heemsteedse schilderswijk is in opbouw en de gemeente Heemstede, met tarieven die belangrijk lager zijn dan in Haarlem, wil maar al te graag de vereniging binnen haar grenzen hebben. Men dacht toen ook dat de aantrekkelijkheid om in die schilderswijk te gaan wonen in de daar geprojecteerde nieuwbouw door de komst van Het Spaarne zou stijgen. Ook de annexatie van grote delen van Heemstede door Haarlem, waaronder het gebied ten zuiden van de Hout en het Westerhoutkwartier, is voor Heemstede reden om te zoeken naar een nieuwe trekpleister. Wanneer de plannen meer concrete vorm hebben aangenomen, krijgt architect Jonkheid de opdracht een ontwerp te maken. Het wordt een prachtig ontwerp met veel fraais, een overdekt balkon en veel ruimten boven de botenloods. De begroting van dit eerste ontwerp blijkt vele malen hoger uit te vallen dan de financiën toelaten. De heer Jonkheid maakt een gewijzigd, eenvoudiger ontwerp dat aller instemming krijgt. Ook dit ziet er heel goed uit, met kantoor, ruime bootsmanswoning en vier vakken voor de boten. Wel moet er een dertien meter hoge toren op het prachtige gebouw, dat een sieraad voor Heemstede moet worden. Begroting circa f 50.000,- .
In de ontwerptekening (zie Figuur 7) zie je een overdekte veranda op het terras boven vak 5. Die is niet gebouwd wegens bezuiniging. Een andere bezuiniging was, dat de deuren van de oude loods werden gebruikt. De werkplaats was een losstaand schuurtje bij de vlaggenmast. Het resultaat is te zien in Figuur 8.
Figuur 7 Ontwerp Loods Heemstede 1927
Figuur 8 De Loods in 1932.
In 1950 werd de clubzaal uitgebreid met een serre boven de bestuurskamer. De Geus genoemd. Dat is goed te zien op een kalenderplaat uit 1955. Zie Figuur 9. Ook is hier goed te zien hoe de vlagvoering hoort te zijn: De Nederlandse vlag aan de gaffel en een grote geus (de “standaard” in top. In 1963 kwam er een kleine aanbouw voor de bar en werd de werkplaats aan het gebouw vastgemaakt.
Figuur 9 De Loods met de Geus 1955.
In 1995 kwam er een oefenruimte bij achter de kleedkamers. Ook kwam er meer ruimte om de bar heen. Weer een extra uitbouwtje. Zie Figuur 10.
Figuur 10 Loods na 1995 met uitbouw bar en oefenruimte
In 1996 moest de fundatie vernieuwd worden. Alle boten er uit. Grotendeels naar Amphitrite, alwaar we toch konden roeien. De houten vloeren van de botenruimte gingen er uit. Er kwam een betonnen vloer in. Onder die houten vloer werden wat stalen pijpen gevonden. Carel Wilbrenninck vermoedde, dat dat geweerlopen zijn geweest. In 1940-45 zijn er namelijk wapens gesmokkeld voor het verzet. Helaas zijn de pijpen weggegooid. Na deze verbouwing vond een spectaculaire heropening plaats. De waterkant van de loods werd -met open deuren – in zwart plastic ingepakt. Op 18 mei 1996 kwam mevrouw Erica Terpstra- staatssecretaris van Welzijn, volksgezondheid en sport- en deed de opening door een emmer Spaarnewater tegen dat plastic te gooien. Daarna kwamen een aantal roeiers met hun boten door het plastic geprikt om aan een vlootschouw te beginnen.
Figuur 11 Heropening Loods 18 mei 1996
In 2006 werd de loods nog uitgebreid aan de straatkant, zodat de botenruimte groter werd. En ergens tussen 2006 en 2010, werden de oude deuren uit 1909 vervangen. De raampjes erboven gingen weg en de deuren werden dus groter. Daardoor kunnen we de boten makkelijker door de deurgaten manoeuvreren.
Een extra onderkomen aan de Mooie Nel.
Onze zeil afdeling had heel lang de zeilboten liggen aan een jachthaven aan het Noorder buiten Spaarne. Die jachthaven moest weg, want daar kwam een nieuwe brug: de Schoterbrug. Aan die brug is begonnen in 2007 en opgeleverd in 2009. Dus vanaf 2007 is onze vereniging al bezig met een nieuwe locatie aan de Mooie Nel. Dat heeft door alle elkaar tegenwerkende instanties en vergunningsellende tien jaar geduurd. Eindelijk konden we de nieuwe zeilloods op 23 september 2017 officieel openen. Zie Figuur 12.
Figuur 12: Zeilloods Mooie Nel 2017
Laatste vergroting Loods in Heemstede
Na enige vertraging door de Corona pandemie wordt de Loods van juni 2022 tot mei 2023 uitgebreid verbouwd. Veel roeiboten gaan naar Amphitrite, waar we kunnen roeien en een aantal boten gaat in opslag bij de Haarlemsche Jachtwerf van Piet Van Opzeeland. Er komt een groot krachthok, met daar omheen een ruimte met ergometers. De ruimte boven de uitbouw van 2006 wordt een lange gang, nieuwe kleedkamers en er komt een lift. Het dak van de werkplaats wordt deels vloer van de ergometerrruimte en deels terras.
Wordt vervolgd.
De volgende keer iets over onze besturen. Hoe werden die vroeger gekozen en samengesteld en welke bijzondere personen zaten er in.
