Geen kennis van het heden zonder kennis van het verleden.
Het begin
Het is bijna niet voor te stellen, maar er zijn eeuwen geweest dat Haarlem het zonder roeivereniging heeft moeten stellen! Gelukkig kwamen op 18 mei 1885 bij de Gebrs Brinkmann (nu nog steeds café Brinkmann, Haarlem) de volgende heren bij elkaar: Broos, H.Claassen, B.Couveé Jr.[1], Jacobs, Fr. en Th. Peltenburg. Het volgende werd besproken: is er een levensvatbaarheid voor een roeivereniging en welke middelen zijn daarvoor nodig?
Er waren al ongeveer 20 kandidaatleden gevonden. Besloten wordt door te gaan en op zoek te gaan naar een geschikt terrein, loods en gieken, B.Couveé Jr. tijdelijk voorzitter, .W.G.H. Jacobs tijdelijk secretaris.
Vermoedelijke aanleiding tot het oprichten van een roeivereniging kan geweest zijn, dat er een Varsity (Universiteit race) in Haarlem werd verroeid op 31 mei 1885. Roeibaan vanaf spoorbrug (café de Kikkert) tot Spaarndam en terug, 3400 m. In de jaren 1886 t/m 1901 mocht Het Spaarne die organiseren. Ook merkwaardig is, dat er een foto uit augustus 1883 is van 4 roeiers en een stuurman. Er werd kennelijk al geroeid? Waar weten we niet. Het zijn de oprichters Couvée (2x) Peltenburg (2x) en Jacobs. Zie Foto 1.
Op 18 juli 1885 ten 8 ure vindt de eerste ALV plaats. Wederom bij Brinkmann. Aanwezig waren de Heeren W.G.H. Jacobs, G.K.J.H. Claassen, B.J. Couvée Jr, Th H Peltenburg P G J H Claassen, F Peltenburg[2], CH Holst, W Voorbeytel Cannenburg, G Westerman, L Heil & AJ Stoel[3] van de werkende leden en de Heer D Veen Jr. van Heeren aandeelhouders.
Er wordt gesproken over een naam. Talloze namen passeren, zelfs Amphytrite. Maar de naam van de rivier “Het Spaarne” werd met algemene stemmen aangenomen.
Couvée en Jacobs hadden een begroting gemaakt met inkomsten f. 1042,50 , uitgaven f. 1040,=, dus batig saldo f. 2,50. Er waren toen: 17 werkende leden, 55 kunstlievende leden, 13 donateurs en 5 aandeelhouders.
Vervolgens wordt een bestuur gekozen met stembriefjes. Het Bestuur werd aldus vastgesteld: CH Holst Voorzitter WGH Jacobs Vice voorzitter BJ Couvée Jr Secretaris GKJH Claassen Penningmeester met W Voorbeytel Cannenburg en Th Peltenburg tot Commissarissen voor het materieel. Dat zijn dus 6 bestuursleden, inclusief een vicevoorzitter. De functie van vicevoorzitter werd in 1895 afgeschaft en nooit meer ingevoerd. Tot 1911 waren er meestal 5 bestuursleden. Een paar uitzonderingen: in 1891-92 zes, in 1896-97 zeven en van 1899 tot 1903 weer 6. Vanaf 1913 zeven tot negen bestuursleden. En steeds werden de bestuursleden gekozen met stembriefjes. Er bestond zelfs een kiescommissie.
Van het eerste bestuur zijn geen foto’s. Wel heb ik een compilatie gemaakt van de oprichters uit een grote groepsfoto uit 1890 met vaandel en leuke uniformen. Zie Foto 2. Van andere besturen zijn er een paar leuke foto’s Zie Foto 3.
Foto 2: De oprichters. vlnr: B. Couvée, Frans Peltenburg, Theo Peltenburg, G. Claassen en W. Jacobs.
In Foto 3 zijn 3 besturen te zien. De linkse in van 1892, de middelste van 1895 en de rechtse van 1908. In 1892 staan er nog 2 extra lieden bij: Blitz en A.J. Stoel. In 1895 staan ook Nachenius, Duyfjes, vdLaan een Zuurdeeg er bij.
Foto 3: Besturen 1892, 1895 & 1908
In 1908 is er iets bijzonders. In de algemene leden vergadering van 22 februari wordt de 17-jarige Anthony Fokker tot bestuurslid gekozen met meer stemmen dan Ludwig Weglau, die op 15 april in het bestuur komt. In een vergadering een jaar later (27 feb 1909) -na afscheid van Weglau- wordt besloten dat Weglau als 6e bestuurslid aanblijft tot zijn vertrek uit Haarlem. Hij staat niet genoemd in de lijst van bestuurders op de website van Historie en Archief, maar hij zat wel in het bestuur in 1908. Dit komt door overnamen uit het eeuwboek.
De Kanter in 1944: Ludwig Weglau gedenken wij als de artist, die in het nieuwe schuitenhuis aan de Friese Varkenmarkt het clublokaal en het meubilair decoreerde met door hem zelf ontworpen motieven.
Ook in deze ALV wordt voorgesteld door het bestuur om dames als lid aan te nemen. Dat wordt echter op de volgende ALV in april weer weggestemd. De dames moeten nog tot 1916 wachten!!
Anthony Fokker was niet alleen vliegtuigbouwer, maar ook een stuntman en lastig bestuurslid. Na de ingebruikname van de nieuwe vaste clubhuis aan de Friesche Varkenmarkt op 17 april 1909, wordt een prachtige statiefoto gemaakt van het bestuur in gala. Zie Foto 4. Ook heeft Weglau in dat jaar die houtsnijwerk ledenlijst gemaakt die nu in ons trappenhuis hangt. Die Jhr van Lennep was een achterkleinzoon van de beroemde schrijver Jacob van Lennep en familie van twee burgemeesters van Heemstede (vader en zoon). Die familie was ongeveer 200 jaar eigenaar van het Huis te Manpad in Heemstede.
Foto 4: Statiefoto bestuur bij opening clubhuis 17 april 1909. vlnr Jhr.Mr. Louis H. van Lennep (pnm), Anthony Fokker, J. de Breuk (vz), Ludwig Weglau, B.W. de Kanter(secr), Frits Cremer
Latere besturen
Het is ondoenlijk om alle besturen te bespreken. Daarom noemen we een paar voorbeelden van interessante personen en besturen.
1925
Zo wordt het 40-jarig jubileum van de vereniging gevierd met een receptie bij Brinkmann. Daarvan is ook een prachtige statiefoto gemaakt. Zie foto 5.
Foto 5
De toenmalige voorzitter was Prof. Dr. Egbert Adriaan Kreiken. Een sterrenkundige. Het grootste deel van zijn leven gaf hij onderwijs en werkte in de ontwikkelingslanden Indonesië, Liberia en Turkije. In Indonesië werd hij minister van onderwijs. In 1954 werd hij directeur van het sterrenkundig instituut in Turkije, waar hij het observatorium van de Universiteit van Ankara zou stichten.
1935
In 1935 wordt het 50-jarig jubileum uitgebreid gevierd o.a. met een revue: “Klaar om te Starten”. De voorzitter was toen Prof. Dr. Adriaan Fokker. Een neef van de vliegtuigbouwer Anthony en ook geboren op Java. Hij was voorzitter van 1934 -37. Een bijzondere man. Hoogleraar natuurkunde in Delft en Leiden maar ook musicus en interesse in toonladders en de wiskundige achtergrond daarvan.. In zijn studententijd was hij commissaris materiaal en praeses van Njord.
In 1928 volgde Fokker Lorentz op als onderzoeksdirecteur van Teylers Museum in Haarlem, en werd hij tevens benoemd tot bijzonder hoogleraar aan de Leidse universiteit vanwege de Teylers Stichting.
Fokker begon in de Tweede Wereldoorlog muziektheorie te bestuderen, toen de Universiteit Leiden door de Duitsers gesloten was. Dat deed hij deels als reactie op het lezen van het werk van Christiaan Huygens over de 31-toonsverdeling. In 1942 bouwde hij het Euler[4]-orgel voor het Teylers Museum. Dat staat er nog. Na 1942 schreef hij veel stukken in deze stemming, die opmerkelijk zijn vanwege de toepassing van de zevende harmonische. Hij liet in 1950 het 31-toons Fokker-(Huygens)-orgel bouwen voor het Teylers Museum. Daar werd het regelmatig bespeeld, maar nu bevindt het zich in de bovenzaal van het Muziekgebouw aan het IJ in Amsterdam. Daar wordt het nog regelmatig bespeeld.
Na 1945
Na de oorlog hebben we talloze voorzitters en besturen gehad, waar wel wat over te vertellen valt. Maar wellicht wordt dit te veel. Zie foto’s op de website KR&ZV Het Spaarne.
We hebben ook veel jubilea gehad. In 1945 kon dat niet dus dat werd 1946. En het eeuwfeest in 1985 en het 125 jaar in 2010 bestaan werden groots gevierd. Maar daar vertel ik een andere keer iets over.
In 1980 kwam de eerste vrouwelijke voorzitter: Lenie Schepers-André de la Porte. Zij was de echtgenote van J.A. Schepers, die 5 jaar voorzitter was (1966-70). Daarvoor had Lenie al vijf jaar in het bestuur gezeten.
Van 1986-88 was er een tweede vrouwelijke voorzitter: Annemie de Haan-Douwes Dekker.
De derde was Karina Schilte van 2004-2008. En nu hebben we de vierde vrouwelijke voorzitter Paula Knape. Er zullen er vast nog veel meer komen.
Tot slot
De laatste jaren hebben we steeds 9 bestuursleden. En kiezen in de ALV doen we ook niet meer, tenzij er tegenkandidaten zijn. Maar dat komt haast niet meer voor.
Volgende keer in deze geschiedkundige reeks iets over de verenigingskleuren, roeikostuums, vlaggen, emblemen etc.
[1] In de notulen van de voorvergadering staat het accent van de naam Couveé op de laatste e. Daarna notuleert Couvée zelf en staat het accent op eerste e.
[2] Een zoon van Frans, Hubertus Peltenburg zat in 1914-16 in het bestuur.
[3] Deze A.J.Stoel verhuurde het eerste botenhuis op Spaarnoog aan de club. Voorouder van de Makelaar Stoel, die aan de Bloemendaalseweg in Bloemendaal zat. Toen al in onroerend goed dus.
[4] De beroemde wiskundige Euler schreef in 1739 een boek in het Latijn: “Tentamen novae theoriae musicae”= proeve van nieuwe muziektheorieën. Euler was toen natuurkunde hoogleraar in St. Petersburg. Hij ontwikkelde “toongeslachten”.
